78- شعشعه ذوالفقار در غزوات حیدر کرا
«شعشعه ذوالفقار در غزوات حیدر کرار» عنوان اثری است که به ذکر کرامات و معجزات حضرت علی علیه السلام می پردازد و برای نخستین بار از سوی گروه تصحیح و متون بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شده است. «سیدمحمد شفیع حسینی عاملی قزوینی» (م. 1187) مولف این اثر در کتاب حاضر به ذکر کرامات و معجزات حضرت امیر علیه السلام و بیان 10داستان از جنگ‌های آن حضرت با احساسات لطیف به زبان آهنگین و ادیبانه پرداخته است. نویسنده در این اثر، صنایع سجع، جناس، تشبیه، استعاره، تشخیص و غلو را به فراوانی بهره برده و ظاهر سخن را با صنایع ادبی به زیبایی آراسته، آهنگین و ادیبانه کرده است. تشبیه و استعاره، مایه‌های تخیلی و شاعرانه به کلام او بخشیده است. مؤلف در جای جای متن به آیات، احادیث و اقوال محدثان و مفسران شیعی و اشعار نغز و حکیمانه فارسی و عربی و ضرب المثل‌ها استشهاد کرده است. وی هریک از شعشعه‌های دهگانه را با براعت استهلال آغاز کرده و در مقدمه هر شعشعه اشعاری را در ستایش قلم سروده و ساقی‌نامه‌ای در وصف امیر مومنان حضرت علی علیه السلام و بیان فضایل و مناقب آن حضرت به نظم کشیده است که حلاوت و طراوتی خاص به اثر حاضر بخشیده است. سیدمحمد شفیع حسینی عاملی قزوینی، در سروده‌های حماسی این اثر بسیار متأثر از اشعار فردوسی بوده و واژگان بسیاری را از شاهنامه فردوسی وام گرفته است. این وابستگی آن قدر زیاد است که گاهی مؤلف یک مصراع را به صورت کامل از شاهنامه آورده است. مؤلف همچنین، این اثر تاریخی را بیشتر بر پایه و اساس احادیث شیعی نگاشته و ضمن بیان رخدادهای تاریخی در قالب حماسه دینی به بیان پند و اندرز ‌پرداخته و گاهی از ناپایداری و بی‌وفایی دنیا سخن گفته و سخن بزرگان را چاشنی اندرزهای خود کرده است.ابراهیم عرب¬پور، کار مقدمه، تصحیح و تعلیقات این اثر را بر عهده داشته است. این کتاب در 832 صفحه در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.(بنگرید به: خبرگزاری رسا در: 322274http://www.rasanews.ir/NSite/FullStory/News/?Id=)
79- مجله مطالعات شیعه شناسی و ویژه نامه ای برای دکتر مدرسی طباطبایی
همانگونه که در یکی از شماره های پیشین این مجموعه بیان شد، انتشارات بریل تصمیم گرفته است در راستای مطالعات شیعی نشریه‌ای با عنوان Shii Studies Review را منتشر کند. مسئولیت اجرایی این نشریه به زابینه اشمیتکه استاد مطالعات اسلامى در دانشگاه آزاد برلین آلمان و حسن انصاری عضو هیئت علمی مدرسه تاریخی مؤسسه مطالعات عالی پرینستون، واگذار شده است. این نشریه به ویژه درباره میراث ادبی تشیع و متون تراثی است؛ ارائه تصحیح و تحقیق متن هایی ارزشمند در کلام و فقه و حدیث شیعی از برنامه های این نشریه است. مجله مطالعات شیعه شناسی، شماره نخست، بهار ۲۰۱۷، به استاد ارجمند، محقق برجسته مطالعات شیعه شناسی جناب آقای دکتر حسین مدرسی طباطبایی، به پاس یک عمر تلاش ایشان در راستای مطالعات شیعی ، تقدیم خواهد شد.(بساتین در : 3482http://www.manuscripts.ir/fa/center-news/)
80- کتاب «دولت های شیعی در تاریخ»
کتاب « دولت های شیعی در تاریخ » که تاریخ سیاسی،فرهنگی و اجتماعی دولت های مختلف شیعی در نقاط مختلف جهان اسلام رامورد بررسی قرار می دهد، در آستانه انتشار قرار گرفت. این پژوهش جامع که هدف آن تنها تاریخ دولت های بزرگ شیعی نبوده و حکومت های محلی را نیز از نظر دور نداشته و مورد بررسی قرار می دهد و می تواند در شناخت دولت های شیعی کمک بزرگی به پژوهشگران رشته تاریخ تشیع باشد، توسط سید مسعود شاهمرادی و محمد علی چلونگر و در حدود 400 صفحه تالیف شده است. سرفصل های عمده این کتاب عبارتند از: کلیات (شیعه در لغت و اصطلاح، پیدایی و دیگرگونی تشیع، انشعاب های درونی و فرقه های شیعه)؛ دولت های شیعی در ایران(دولت علویان طبرستان، دولت آل مسافر (سالاریان یا کنگریان)، دولت آل بویه، دولت باوندیان اِسْپَهبدیه طبرستان،دولت اسماعیلیه نزاری ایران، دولت سربداران، دولت مرعشیان، دولت آل کیا، دولت مشعشعیان، دولت صفویان)؛ دولت های شیعی در شبه جزیره عربستان، عراق و شام (دولت قرامطه، دولت زیدیان یمن، دولت حمدانیان، دولت بنی مزید،دولت صلیحیان یمن)؛ دولت های شیعی در شمال آفریقا و اندلس (دولت ادریسیان، دولت فاطمیان، دولت حَمّودیان)؛ دولت های شیعی در هند (دولت عادل شاهیان،دولت نظام شاهیان، دولت قطب شاهیان) و ضمائم(نقشه ها). این طرح مراحل مختلف آماده سازی را طی نموده و بزودی توسط پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی منتشر خواهد شد. (نک: http://history.isca.ac.ir)
81- تاریخنگاری عصر صفوی
دکترشعله کویین دانشیار تاریخ دانشگاه مرسد در ایالت کالیفرنیاست. مطالعات او متمرکز بر تاریخ ایران در قرون شانزدهم و هفدهم بویژه در عرصه تاریخ‌نگاری یا سنت وقایع‌نگاری در دوره صفوی است. او دکترای خود را از دانشگاه شیکاگو گرفته و پایان‌نامه ایشان با عنوان تاریخ‌نویسی در روزگار شاه عباس صفوی، اندیشه، گرته‌برداری و مشروعیت در متون تاریخی عهد صفویه، (ترجمه منصور صفت‌گل، تهران: دانشگاه تهران، 1387) منتشر شده است. گزیده هائی از گفت و گوئی با او در رابطه با تاریخنگاری عصر صفوی در ادامه می آید: « مورخان عصر صفوی درست مثل نگارش‌های رسمی امرزه ما، خود را ملزم به رعایت قوانین و اصول مشخص می‌دانند. به عنوان مثال ما امروزه فهرست منابع خود مبتنی بر اصول خاصی در اثر ذکر می‌کنیم، بخش تقدیر و سپاس و نیز مقدمه شامل اطلاعات ویژه‌ای است. نیز اطلاعات ما مبتنی بر شیوه‌ خاص شکل‌بندی و طبقه‌بندی می‌شود. وقایع‌نگاران صفوی به همین ترتیب برای خود اصول نگارشی خاصی داشته‌اند»؛ «در دوره حکومت شاه طهماسب، وقایع‌‌نگاران تاریخ صوفی‌گرایی را بازنویسی کردند تا این‌گونه به نظر برسد که گویا شیوخ صوفی از ابتدا شیعه دوازده امامی بود‌ه‌اند»؛ «وقایع‌‌نگاران عصر شاه عباس علاقمند بودند که به نوعی شاه عباس را به تیمور گره بزنند و برای انجام این مقصود از شیوه‌های متفاوت استفاده می‌کردند. به عنوان نمونه شاه عباس را «صاحب‌قران» (عنوانی که نه به طور انحصاری ولی بیشتر در مورد تیمور به کار می‌رفت) خطاب کنند یا برای تخمین زمان از حروف ابجد استفاده کنند تا این دو شاه را به هم پیوند بزنند»؛ «پیش از هر چیز شما تاریخ‌نگاری صفوی را در ادامه تاریخ‌نگاری عصر تیموری می‌بینید. به عنوان مثال یکی از اولین وقایع‌نگاری‌های دوران صفوی، یعنی کتاب حبیب‌السیر خواندمیر تداوم روضه‌الصفای میرخواند پدربزرگ مادری خواندمیر و از وقایع‌نگاران عصر تیموری است. علاوه بر آن مورخان عصر صفوی ظفرنامه شرف‌الدین علی یزدی را به عنوان الگوی تاریخ‌نگاری در نظر داشتند و در تقلید از آن اهتمام بسیار ورزیدند. دیگر عناصر تاریخ‌‌نگاری نیز بازتاب ساختارهای پیشتر تاریخ‌نگاری است. به عنوان نمونه، ما با شمار بسیاری از تاریخ‌های عمومی روبرو می‌شویم که در دوره صفوی نوشته شده و همین‌ها باز مبتنی بر آثار دوره‌های پیشتر است. در اواخر دوره صفوی ما با گسترش گونه‌های جالبی از تاریخ‌نگاری با نام «داستان تاریخی» روبرو می‌شویم که به سبک کاملا متفاوتی نگارش یافته و به عنوان مثال پر از گفتگو است. این آثار تاریخی اساسا متمرکز بر شاه اسماعیل است اما در اواخر دوره صفوی نوشته شده است، علت آن شاید حس نوستالوژی مورخان به دوران اولیه عصر صفوی و آرزوی تنفس دوباره در عصر اعتلا و شکوه این دودمان است». (جهت متن کامل گفتگو مراجعه کنید به: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران در : http://www.historylib.com/)
82- لیست 200 پایان نامه با موضوع امام علی(ع)
مرکز تحقیقات امام علی از مراکز وابسته به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. در سایت این مرکز لیست 200 پایان نامه با موضوع امام علی(ع) که در کتابخانه آن موجود است، آمده است. (جهت اطلاع بیشتر در این زمینه نک: 35http://www.ihcs.ac.ir/Pages/Features/Home.aspx?wid=)
83- تاریخ اجتماعی ایران در عصر آل‌بویه
کتاب «تاریخ اجتماعی ایران در عصر آل‌بویه» با عنوان فرعی «وفاداری و رهبری در ادوار آغازین جامعه اسلامی» تالیف روی متحده با ترجمه محمد دهقانی منتشر شد. این کتاب تلاش می‌کند تا تصویر روشنی از ساختار جامعه این عصر و پیوندها و روابط اجتماعی در قرن‌های چهارم و پنجم هجری را ارائه دهد. کتاب «تاریخ اجتماعی ایران در عصر آل‌بویه» در چهار فصل تنظیم شده که سرفصل‌های آن عبارتند از «مقدمه»، «وفاداری‌های اکتسابی»، «وفاداری‌های گروهی» و «عدالت، سلطنت و شکل جامعه». در یادداشت مترجم درباره نام اصلی کتاب آمده است: «نام اصلی ترجمه‌ای که در دست دارید وفاداری و رهبری در ادوار آغازین جامعه اسلامی است، اما چون موضوع اصلی آن حکومت آل‌بویه و اوضاع اجتماعی قلمروهای آن (شامل نواحی مرکزی و غربی ایران و مناطق شرقی و مرکزی عراق امروزی) است، عنوان ترجمه به «تاریخ اجتماعی ایران در عصر آل‌بویه» تغییر یافت تا برای خواننده ایرانی رساتر و ملموس‌تر باشد». مولف در پیشگفتار خود در چاپ دوم کتاب آورده است: «این کتاب می‌کوشد ساختار اجتماعی غرب ایران و جنوب عراق را در قرن‌های دهم و یازدهم میلادی توصیف کند و گزارشی به‌دست دهد از تعهدات اجتماعی‌ای که این ساختار را پدید می‌آوردند».کتاب «تاریخ اجتماعی ایران در عصر آل‌بویه» با عنوان فرعی وفاداری و رهبری در ادوار آغازین جامعه اسلامی تالیف روی متحده با ترجمه محمد دهقانی در 209 صفحه، از سوی نشر نامک منتشر شده است. ( نک: 233453http://www.ibna.ir/fa/doc/book/)
84- اثری هنری مربوط به امامزاده سلیمان بن موسی (ع)
در موزه هنر والترز در بالتیمور آمریکا، یک درِ چوبی منبّت دو لنگه به ارتفاع 3/194 و عرض 2/103 سانتی‌متر وجود دارد که شماره آن در موزه 61.297 و محل شناساییِ آن تبریز بیان شده است. برروی این در، چند کتیبه به خط ثلث وجود دارد که اطلاعاتی درباره محل اصلی و بانی و تاریخ ساخت آن به دست می‌دهد. در کتیبه‌های درون قاب‌های فوقانی در، عبارت: «ناد علیاً مظهر العجائب تجده عوناً لک فی النوائب» (در سمت راست) و «کل همٍّ وغمٍّ سینجلی بولایتک یا علی» (در سمت چپ) نوشته شده است. در دو کتیبه پایین این دو قاب اشاره شده است به اینکه این در، «وقف بر آستانه امامزاده سلیمان بن امام الهمام موسی الکاظم» شده است. همچنین بالای چوبه میانی در، کتیبه‌ای عمودی حاوی یک بیت شعر زیر وجود دارد: «در آن روزی که درمانند خلق مشرق و مغرب * بود دستم بدامان علی بن ابی‌طالب». در کتیبه‌های درون قاب‌های پایینی دو لنگه در نیز نام استادکار و تاریخ ساخت آن آمده است؛ بدین ترتیب که در قاب سمت راست، عبارت «عمل خاکسار بیمقدار قنبر ابن محمود نجار»، و در قاب سمت چپ نیز تاریخ محرم 959ق. به چشم می‌خورد. بنابراین، این در از دوره سلطنت شاه طهماسب صفوی و متعلق به بقعه‌ای منسوب به سلیمان بن موسی الکاظم (ع) است.گفتنی است از همین استادکار، یک صندوق چوبی منبّت، مورخ 946ق.، در بقعه شاهزاده هادی بن موسی الکاظم (ع) در روستای جمیزقان تفرش وجود دارد که بانی در قالب یک بیت شعر، خود را چنین معرفی کرده است: «عمل قنبر بن محمود ساوجی نجّار * آنکه باشد غلام حیدر کرّار». با توجه به اینکه در ایران چندین مزار منسوب به سلیمان بن موسی الکاظم (ع) وجود دارد، نمی‌توان به طور قطع اظهار نظر کرد که این در به کدام یک از این بقعه‌ها تعلق دارد. ممکن است این اثر متعلق به بقعه امامزاده سلیمان بن موسی (ع) در اشتهارد باشد؛ اما با توجه به ساوجی بودن استادکار، شاید بتوان احتمال داد که در چوبی موزه والترز در اصل متعلق به بقعه امامزادگان سلیمان، فضل و موسی در «آوه» (نزدیک ساوه) بوده است. (بنگرید به: گنجینه در: 2732http://ganjineh.kateban.com/post/)
85- صحیفۀ سجادیه با ترجمه ای کهن به فارسی
این اثر ترجمه‌ای است کهن از کتاب بسیار معروف صحیفۀ سجّادیّه مشتمل بر دعاها و مناجات‌های حضرت امام سجّاد (ع). مترجم و زمان ترجمۀ این اثر معلوم نیست ولی نام کاتب دستنویس عبدالرّحیم خلوتی و زمان کتابت سال 791 هجری قمری است. کاتب یکی از عرفا و خوشنویسان منطقۀ آذربایجان بوده است. این ترجمه از قدیم‌ترین ترجمه‌های شناخته شدۀ صحیفۀ سجّادیّه به زبان فارسی است. زمان ترجمه به احتمال حدود قرن هفتم هجری بوده است. از آنجایی که این ترجمه به یکی از گویش‌های مازندرانی است، می‌توان گفت که مترجم یکی از شیعیان آن منطقه بوده است. این ترجمه به لحاظ آنکه دارای تعدادی از لغات گویشی مازندرانی است و ما را با زبان مازندرانی کهن آشنا می‌کند از نظر زبانی ارزش ویژه‌ای دارد و از متون نادر کهن از آن منطقه است. از آنجایی که کاتب این اثر اهل تبریز بوده و ظاهراً با زبان مازندرانی این ترجمه آشنایی نداشته متأسفانه اکثر کلمات گویشی مترجم را نادرست کتابت کرده و بعضاً تغییر داده است. در مقدّمۀ مصحّح بر این ترجمه به تفصیل از مشخّصات نسخه و کاتب، مهرهایی که بر این دستنویس نقشه بسته، ویژگی‌های رسم‌الخطّی و ویژگی‌های زبانی ترجمۀ فارسی (دستوری و لغوی) و خطاهای کاتب بحث شده است و در پایان کتاب فهرست لغات و ترکیبات این ترجمه و فهرست منابعی که مصحّح از آنها استفاده کرده، آمده است. این ترجمه از صحیفۀ سجادیه، نسخه برگردان دستنویس شمارۀ 434 کتابخانۀ میرزا محمد کاظمینی یزد (کتابت 791 ق.)) است و گزارش نسخه شناختی و زبان شناختی آن توسط مسعود قاسمی انجام شده و توسط مرکز پژوهشی میراث مکتوب در 331 صفحه منتشر شده است.( رجوع کنید به: 5389http://www.mirasmaktoob.ir/fa/news/)
86- شخصیت و امامت امام علی (ع) در اشعار اهل سنت قرن اول
کتاب «شخصیت و امامت امیرالمومنین علی (علیه السلام) در اشعار اهل سنت قرن اول هجری» نوشته حافظ نجفی است. در این تحقیق دیدگاه شعرا و ادبای اهل‌سنت قرن اول هجری درباره شخصیت حضرت علی (ع) بررسی و تحلیل شده است. محقق علت انتخاب اشعار شعرای قرن اول در عنوان تحقیق را این دانسته است که بسیاری از آنها امام علی (ع) را از نزدیک دیده ‏اند یا اوصاف و ویژگی‏های شخصیتی آن حضرت را با یک واسطه از افراد مطمئن شنیده ‏اند. ازاین‌رو سخنان و سروده‌هایشان از اِتقان و استحکام بیشتری در معرفی چهره تابناک حضرت علی (ع) برخوردار است. مطالب این کتاب در چهار بخش سامان یافته است. در بخش نخست مفاهیم و کلیاتی همچون مفهوم شناسی شعر و جایگاه آن در فرهنگ اسلامی و نیز پیشینه تحقیق بررسی شده است. در بخشهای بعدی محقق، زندگی حضرت علی (ع) را به سه دوره تقسیم کرده است. بخش دوم «از تولد تا رحلت پیامبر اکرم (ص)»، بخش سوم «از رحلت پیامبر اکرم (ص) تا دوران خلافت» و بخش چهارم «دوران خلافت تا شهادت». وی در هر دوره ای موضوعاتی پیرامون شخصیت و ابعاد رفتاری زندگی حضرت علی (ع) مطرح کرده و دیدگاه شعرا و ادبای بزرگ اهل سنت را در این باره آورده و تحلیل کرده است.کتاب «شخصیت و امامت امیرالمومنین علی(علیه السلام) در اشعار اهل سنت قرن اول هجری» توسط نشر مشعر در 448صفحه منتشر شد ه است.(سخن تاریخ در: http://tarikh.imam.miu.ac.ir)
87- همایش علمی کاظمین
هفتمین همایش بین المللی علمی سالانه کاظمین با موضوع «شهر مقدس کاظمین؛ اصالت، چالش ها و چشم انداز» برگزار می شود. بر اساس اعلام دبیرخانه این رویداد علمی فراخوان مقالات در موضوعات زیر منتشر شده است: شهر کاظمین، محور اقتصادی شامل: گردشگری مذهبی، اقتصاد شهری و آمار و ارقام، محور شناختی شامل: مرجعیت دینی و حوزه های علمیه، بررسی نسخ خطی، جریان های فکری و ادبی، مؤسسات و تالیفات در زمینه پایان نامه، رساله علمی و کتابشناسی، محور تاریخی شامل: تاریخ سیاسی و حوادث و رویدادها، محور اجتماعی شامل: جامعه مدنی، توسعه منابع انسانی، مطبوعات و رسانه ها، ورزش و هنر، میراث کنونی شامل: چالش های معاصر، برنامه ریزی و مدیریت شهری و شعائر مذهبی، چشم انداز آینده در تمام موضوعات و محورهای قبل. این رویداد علمی 6 و 7 شعبان مصادف با اردیبهشت 1395 در جوار آستان مقدس امامین جوادین(ع) برگزار خواهد شد.( خبرگزاری رسمس حوزه در: 373475http://hawzahnews.com/detail/News/)
88- نگاهی به چاپ کتاب «فلسفه امامت در دانش اسماعیله» در هند
کتاب «فلسفه امامت در دانش اسماعیله» تألیف داینا استیگرولد، در سال 2015 میلادی توسط انتشارات «منوهر» در 347 صفحه در هند، چاپ و منتشر شده است. مؤلف این اثر، کارشناس تاریخ اسلام به ویژه الهیات، فلسفه، تشیع و عرفان است و مدرک دکترای خود را از دانشگاه مک گیل مونترال، اخذ کرده است. وی سابقه تدریس در دانشگاه‌های گوناگون کانادا و آمریکا را دارد و قبل از انتشار این اثر، چهار عنوان کتاب و چندین مقاله نیز از او به چاپ رسیده است. داینا استیگرولد در این کتاب، فلسفه اعتقادی ائمه(ع) در مکتب اسماعیله را از زوایای مختلف تحولات تاریخی و فرهنگی، مورد بحث و بررسی قرار داده است. او تلاش دارد به فرایند تکامل امامت در مکتب نزاریه اسماعیله که از حضرت علی (ع) شروع می‌شود و به امام فعلی‌شان می‌رسد، نگاهی داشته باشد؛ به همین دلیل بخش عمده مطالب با مطالعات تطبیقی مباحث اعتقادی شیعه دوازده امامی و اسماعیلیه اختصاص یافته است. به نظر می رسد که هدف اصلی مطالب این اثر، کشف این نکته است که اسماعلیه چگونه به اسلام می‌نگرند و اندشیه امامت منوط بر آموزه‌های اسلاف دینی‌شان چیست. محتوای این اثر 5 دوره مختلف را در بر گرفته است که عبارتند از: دوره پیش از فاطمیان، فاطمیان و الموت که شامل سال‌های 1094 تا 1257 میلادی و همچنین 1370 تا 1818 میلادی است و همچنین آخرین دوره که از سال 1818 میلادی تا به امروز تشکیل می‌یابد. در بخشی از این کتاب آمده است که طبق نظر نزاریه اسماعلیه، اگر امامی روی زمین نباشد «ما» و «مکتب ما» هم وجود نخواهند داشت. شایان ذکر است که تنوع ارزش‌های فرهنگی در بین اسماعلیه گاهی اوقات در درک و شناخت اسرار و رموز موجود در متون و نمادهای دینی‌شان موانعی ایجاد می‌کند؛ اما نکته اینجاست که در فرهنگ اسماعیله برخی از چیزهای ظاهری گاهی تغییر پیدا می‌کند اما باطن مبانی اعتقادی مربوط به امام همیشه یکسان می‌ماند. فهرست مندرجات این کتاب به این شرح است:پیشگفتار: مؤلف در این قسمت بیشتر به ریشه و اصالت تشیع و سپس اسلام پرداخته است؛ مقدمه: نویسنده در این بخش علاوه بر بحث در مورد حدیث و فقه شیعی به بزرگانی مثل یعقوب کلینی، بابویه قمی، شیخ مفید، یحیی سهروردی، نصیرالدین طوسی، علامه حلّی، حیدر آملی و همچنین مقایسه بین سنی و شیعه نیز پرداخته است؛ ریشه یابی اسلام و دوره فاطمیان: این فصل بیشتر حاوی رویداد دوره‌های فوق‌الذکر و بیانگر پروسه شکل‌گیری مکتب اسماعیلی‌ها است؛ نزاریه اسماعیلی: تفکیک بین اسماعلیه‌های شرق و غرب، پایان دوره فاطمیان، بررسی تاریخی دوره «الموت» تهاجم مغول‌ها از جمله محورهای موضوعی این فصل است؛ تبلیغ در هندوستان: سیری در تاریخ تبلیغ اسماعلیه در هند و معرفی شخصیت‌های صوفی مسلک چون پیر شمس و پیر صدرالدین و ... در فصل چهارم این اثر مورد توجه ویژه قرار دارند؛ آقاخان‌ها از 1818 میلادی تا به حال: معرفی افرادی مثل امام شاه خلیل‌الله و آقاخان و همچنین دانشگاه علیگره در سال 1910میلادی، مراکز آقاخان‌ها در بمبئی و کراچی و فعالیت‌هایشان در شرق آفریقا از سرفصل‌های مهم این بخش کتاب است؛ و در آخر هم نتیجه گیری، کتابنامه و فهرست کتاب.(سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در: http://www.icro.ir)
89- جغرافیای تشیع ایران در قرن هشتم بر مبنای کتاب نزهه القلوب حمدالله مستوفی
نزهه القلوب حمدالله مستوفی،که تقریبا در اواسط قرن هشتم هجری تألیف شده است،از آثار جامع وگرانبهائی است که درباره جغرافیا به زبان فارسی تألیف شده است. از جمله روایات مهم مستوفی در این کتاب، اشارات او در زمینه مذاهب مردمان شهرها و نواحی گوناگون ایران در قرن هشتم هجری است که در میان آنها اشارات او به پراکندگی شیعیان در نواحی گوناگون ایران حائز اهمیت بسیار است. مستوفی در نزهه القلوب اطلاعات باارزش و مهمی در زمینه حضور شیعیان امامی و اسماعیلی مذهب در نواحی گوناگون ایران، ارائه کرده است. با توجه به عدم تعصب مذهبی مستوفی شافعی مسلک و تمایل او به تشیع و همچنین اوج گیری تشیع در این دوران در ایران، روایات او در بررسی تاریخ تشیع ایران در قرن هشتم، مهم است. (جهت اطلاع بیشتر نک: مقاله«جغرافیای انسانی تشیع در ایران در قرن هشتم بر مبنای کتابِ نزهه القلوبِ حمدالله مستوفی»، سیدمسعود شاهمرادی، فصلنامه رهیافت تاریخی، سال چهارم، شماره 13، زمستان 1394، ص17-37)