مواجهه محقق کرکی با استقرار حاکمیت صفوی در عصر شاه اسماعیل اول نویسندگان: رنجبر،محمد علی؛ مشکوریان،محمدتقی چکیده: حکومت صفوی صحنه ی نخستین و فراگیرترین تجربه ی تعامل رهبری دینی با نهاد سیاسی در دوران رسمیت تشیع در ایران بود. در آن زمان، به ویژه در ایان استقرار حکومت صفوی( دوران شاه اسماعیل 907-930ه.ق)، از سویی نخستین مبانی رفتار نهاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با توضیح و تبیین رهبر دینی شکل گرفت و از سوی دیگر، موجب بروز تفاوت نگرش ها در میان عالمان دینی شد که تالیف رساله های جدلی را در پی داشت. در این مقاله به زندگی و نحوه ی رفتار عملی و نظری محقق کرکی به عنوان یکی از موثرترین فقیهان سده ی دهم هجری در مواجهه با حکومت صفوی در دوره ی شاه اسماعیل اول توجه شده است. حضور و مشارکت پررنگ کرکی در مسائل اوایل حکومت شاه طهماسب (930-984ه.ق) کمتر فرصت نگاه انتقادی به جایگاه او در دوره ی اسماعیل اول را داده است؛ جایگاهی که به لحاظ نظری با تالیف رساله در مباحث خراج، نماز جمعه و نظریه ی نیابت شکل گرفت و در مواردی عالمانی دینی چون شیخ ابراهیم قطیفی و میرجمال الدین استرآبادی آن را به چالش کشیدند. بررسی محتوایی این رسائل به همراه اطلاعات سایر منابع در راستای تبیین رفتارها و پیوندهای او با جامعه و حکومت صفوی و به ویژه سیاست های مذهبی هدف این بررسی است. واژه های کلیدی: محقق کرکی، اسماعیل صفوی، ابراهیم قطیفی، سیاست مذهبی، خراج.