از دیرباز، کار امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ی اسلامی، بر عهده ی محتسبان بوده است. در این باره، آکاهی های فراوانی از دوره های مختلف تاریخی در دنیای اسلام در دست داریم. آن چه اکنون در پی آن هستیم، این است که آیا در دوره ی صفوی، منصب محتسب وجود داشته است یا نه؟ پاسخ اجمالی ما به این پرسش آن است که گرچه چنین منصبی وجود داشته؛ اما حوزه ی کار او آن مقدار اندک بوده، که نمی توانسته سمت مهمی در این دوره به حساب آید. در این باره، نخستین اشاره ای که در اختیار داریم آن است که شاه طهماسب درباره ی توبه خود در سن بیست سالگی، از سید میرهادی محتسب یاد می کند که به دست وی توبه کرده است. چنین می نماید که سید مزبور، از سوی خود شاه، مقام محتسبی را داشته و این منصب، به نوعی با کار امر به معروف و نهی از منکر ارتباط داشته است. در عین حال، این نقل، لزوما به این معنا که ارتباط داشته است. در عین حال، این نقل، لزوما به این معنا که منصب محتسب، تشکیلاتی برای امر به معروف و نهی از منکر داشته، نیست. در همان سال ها، از میر سید علی خطیب محتسب یاد شده که شخصی با نام آقاجمال را به فرمان شاه تخته کلاه کرد.
http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/ 26814