ایل شاهسون، از ایلات عشایری ساکن در شمال غرب ایران استک ه در عصرصفوی، ی کی از شکوفاترین ادوار تاریخی ایران، توسط شا ه عباس اول ب هعنوان سپاهی پرقدرت برای خاتمه بخشیدن درمقابل قزلباشها که بازوی نیرومند و سپر مدافع کشور و صفویه بوده اند، تشکیل شده است. سیر زمان در دوران مختلف تاریخی توسط دیگر حاکمان قدرت، موجب پراکندگی و اسکان این قوم در مناطق مرکزی ایران(ایل بغدادی) و مناطق جنوبی ایران (ایل اینالو و بهارلوی فارس)گردیده است. چنانکه همزمان با کوچ و پراکندگی و اسکان در دیگر نواحی، میتوان نشانه هایی مشترک از ریشه های فرهنگی این ایل را یافت که باعث اشاعه وگسترش هویت اصلی فرهنگ و هنر آنان، در تاریخ قالی بافی شاهسونی از نواحی شمال غرب تا جنوب ایران گردیده است. هدف این مقاله، شناسایی و معرفی انواع طرح و نقش قالی های ایل شاهسون در ایران بوده و سؤال تحقیق، یافتن شباهت ها و تفاوت های ساختار فرمی عناصر تشکیل دهنده طرح و نقش قالیهای شاهسونی در ایران، علیرغم داشتن فاصله جغرافیایی و متفاو تبودن محل سکونت شان است. در این مقاله، با شیوه تطبیقی و مقایسه عناصر تشکی لدهنده طرح و نقش قال یهای شاهسونی )ترنج، لچک، نقش مایه های متن و حاشیه( در هر سه ناحیه ذکرشده، به دنبال یافتن ساختارهای مشتر ک برگرفته از خصوصیات فرمی و هندسی این قالی ها بوده ایم. نوع مقاله توصیفی- تطبیقی بوده و تجزیه و تحلیل اطلاعات با رویکرد تفسیری انجام شده است. جمع آوری پیشینه و سوابق تاریخی این قوم به شیوه ک تابخانه ای و شناسایی نمونه قالی ها به شیوه میدانی توسط نگارندگان به دست آمده است. نتایج پژوهش نشان می دهد ک ه شباهت در ساختار کلی قالی های ایل شاهسون مانند طرح و نقوش بسیار بوده و اند ک تفاوتی هم که وجود دارد در اولویت به کارگیری نوع نقش مایه ها )جانوری- هندسی- گیاهی( و نیز ساختار برخی از نقش مایه ها است؛ که تأثیرات برخی دیگر از عشایر و اقوام به علت قرارگیری در مجاورت این ایل و نیز تأثیر برخی نسبت های قومی مانند ازدواج با افراد دیگر عشایر، به وجود آمده است.
magiran.com