پیش از دوران معاصر،تفاوت تکنولوژی میان جوامع مختلف بشری امری طبیعی بود و در کنار آن تبادل تکنیک بین اقوام و سرزمینها نیز پدیده‌ای کم‌وبیش رایج اما کند و بطئی بوده است. هرچند به‌طور سنتی‌ گفته می‌شود که در آغاز کار صفویان،شکست آنان در جنگ چالدران در نتیجه عدم‌ استفاده از سلاح گرم بوده است،اما به نظر می‌رسد صفویان و به‌طور کلی ایرانیان پیش از تشکیل دولت صفویه نیز از سلاح آتشین استفاده می‌کردند و دقیقا معلوم نیست که شاه‌ اسماعیل هم در جنگ چالدران واقعا از سلاح آتشین استفاده نکرده باشد،چه ظاهرا حتی‌ (*)معمولا این اصطلاح در دوره صفویه به شکل«وقت»و«ساعت»به کار می‌رفته و منظور ساعت است. در آن دوره این صنعت در ایران تحت عنوان بصمه-[بسمه‌]و بصمه‌خانه-[بسمه‌خانه‌]معروف بوده است‌ (تقی‌زاده:11-14)اما به نظر می‌رسد در کنار اصطلاح مذکور،اصطلاح«قالب زدن» نیز برای صنعت چاپ در آن زمان به کار می‌رفته است چه،این واژه در ادبیات آن زمان‌ رواج داشته است. اگر دولت صفویه به جد در همه‌ شرایط به دنبال اقتباس اختراعات اروپایی می‌بود(اگر اصولا بتوان چنین انتظاری از دولت‌ صفویه داشت)،به احتمال قوی ایرانیان می‌توانستند از اختراعات و ابزارهای اروپایی‌ بهره‌مند شوند زیرا در یک مورد که حکومت ایران به جد سعی کرد از اختراعی اروپایی بهره برد،این امر تحقق پیدا کرد و آن سلاح آتشین است
noormags.ir